DBC Deep Dive - Europa neemt de leiding: MiCA en de regulering van digitale assets
Dit artikel is onderdeel van de reeks #DBCDeepDives over Digital Assets en Web3 in samenwerking met Descryptor. Met speciale dank aan Willem-Jan Smits van WatsonLaw.
Medio 2022 gaf Yannick Déjean van het Ministerie van Financiën tijdens de DBC Conferentie een update over het naderende akkoord over de Markets-in-Crypot-Assets Verordening (MiCA). In die periode publiceerden we een drieluik over deze EU-regelgeving om de handel in cryptovaluta te reguleren en de consumenten te beschermen. Met enkele maanden vertraging stemde het Europees Parlement op 20 april jl. vóór MiCA waarmee de Verordening definitief is geworden. In dit artikel geven we een update over MiCA en de aanstaande inwerkingtreding.
De bestaande, pre-MiCA, Europese regelgeving rondom cryptovaluta is beperkt en voornamelijk gericht op anti-witwassen en het voorkomen van terrorismefinanciering. Dit wordt geregeld via de AML-richtlijn die geïmplementeerd is in Nederlandse wetgeving (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, Wwft). MiCA, een nieuwe verordening, zal de hele cryptomarkt in de EU reguleren. Deze verordening zal niet geïmplementeerd hoeven worden en zal direct gelden in alle EU-lidstaten. MiCA bestaat uit meerdere blokken, zoals het reguleren van de uitgifte en notering van crypto-assets en stablecoins, vergunningen voor crypto asset service providers (CASPs), en maatregelen tegen marktmisbruik. Voor de uitgifte en notering van cryptoactiva bij cryptodienstverleners zal een whitepaper verplicht worden. Het gaat om een informatiedocument ten behoeve van consumenten dat moet worden opgesteld, geregistreerd bij de toezichthouder en gepubliceerd op de website van de uitgever. Voor de uitgifte van stablecoins is daarnaast een vergunning nodig, en er komt toezicht om marktmanipulatie en handel met voorkennis te voorkomen.
AML-richtlijn en EU Travel Rule
Parallel aan MiCA lopen wetgevingstrajecten voor een bredere AML-pakket, waarvan de de AML-richtlijn en de EU-Travel Rule deel uitmaken.
Het AML-pakket, bestaande uit 4 onderdelen, zal de bestaande AML-richtlijn wijzigen en omzetten in een verordening, evenals een nieuwe richtlijn introduceren die de formele aspecten van AML regelt, een nieuwe AML-autoriteit (een Europese super-toezichthouder) creëert en de Transfer of Funds Regulation uitbreidt naar crypto-transacties. De huidige AML-richtlijn is geïmplementeerd in Nederland in de Wwft en regelt hoe twee type dienstverleners zich moeten registreren bij DNB. Dat zijn de wisseldiensten tussen crypto enerzijds en fiat anderzijds en de zogenaamde bewaarportemonnee, de custodial wallet. Alle andere diensten zijn in dat kader niet gereguleerd. Het toezicht van DNB, die registratieplicht, houdt zich alleen bezig met anti-witwassen en voorkomen van terrorismefinanciering. Het toezicht zit dan ook niet op consumentenbescherming of informatieverplichtingen die anderszins van toepassing zijn. De AML-richtlijn is in elke lidstaat in de EU geïmplementeerd. En hoewel die richtlijn dezelfde oorsprong heeft, werkt de richtlijn overal net iets anders. Als je op dit moment als cryptodienstverlener, die een van die twee diensten verleent, actief wil zijn in de hele EU, dan heb je dus ook in elke lidstaat een registratie nodig. Dit kan oplopen tot wel 27 verschillende registraties. Duidelijkheid en uniformiteit zijn dus gewenst.
Het Europees Parlement kondigde op 20 april jl. eveneens aan dat het formeel de ontwerpverordening voor de EU Travel Rule heeft goedgekeurd. Deze Verordening breidt de bestaande vereisten uit met betrekking tot crypto-activa en CASP’s (zoals gedefinieerd in de MiCA-verordening). Ingevolge de Travel Rule is informatie over de afzender en begunstigde vereist bij transfers van crypto-assets, met uitzondering van persoonlijke transfers zonder CASP-betrokkenheid.
MiCA, Travel Rule en AML-pakket: variërende tijdlijnen
Hoewel MiCA en het AML-pakket oorspronkelijk tegelijkertijd zouden worden geïmplementeerd, heeft het AML-pakket meer tijd nodig en wordt MiCA al veel eerder van kracht.
MiCA heeft lichte vertraging opgelopen. De oorspronkelijke planning was om eind 2022 de vertalingen te realiseren. Het Europees Parlement heeft de oorspronkelijke stemming in december 2022 doorgeschoven naar april van dit jaar. MiCA treedt 20 dagen na de stemming (20 april) in werking, d.w.z. op 10 mei 2023. Na 12 maanden zullen de regels rondom stablecoins van kracht worden, en na 18 maanden zullen de overige regels van MiCA van kracht worden.
De EU Travel Rule Verordening zal van kracht worden zodra deze in het Publicatieblad van de Europese Unie is gepubliceerd, naar verwachting in juli van dit jaar. De Verordening zal vervolgens gelijktijdig met MiCA van kracht worden.
Overgangsperioden
Er is ook een overgangsperiode voor bestaande CASPs: zij mogen gedurende 18 maanden na inwerkingtreding van MiCA actief blijven terwijl ze een vergunning aanvragen. Toezichthouders hebben 18 maanden de tijd om hun loket klaar te maken voor het verlenen van vergunningen en vervolgens nog eens 18 maanden om deze vergunningen te verlenen.
Voor bepaalde crypto-assets die al zijn uitgegeven vóór de inwerkingtreding van MiCA, geldt een overgangsperiode waarin zij niet opnieuw een whitepaper hoeven te publiceren. Echter, bij het listen op een exchange gelden de nieuwe regels wel.
In de periode van 12 tot 18 maanden na het in werking treden van MiCA zal er nog heel hard gewerkt moeten worden door de diverse toezichthouders en de Europese Commissie om alle technische standaarden waar MiCA naar verwijst op te stellen en goedgekeurd te krijgen. Daarnaast geldt er voor Crypto Asset Service Providers, die al actief zijn, ook nog een overgangsperiode gedurende de termijn dat MiCA wel van kracht is, maar nog niet van toepassing. Deze providers mogen gedurende een periode van 18 maanden actief blijven terwijl ze een vergunning proberen te verkrijgen. Nieuwe providers mogen dit niet en moeten direct een vergunning aanvragen.
Europa op kop?
Europa heeft hierin duidelijk een andere route gekozen dan bijvoorbeeld de VS. Hoewel de roep om nieuwe regelgeving in de VS groot is, blijft nieuwe regelgeving daar uit en trachten Amerikaanse toezichthouders, zoals de SEC en de CFTC, op basis van oude wetten en regels jurisdictie te verkrijgen en met juridische procedures bestaande regels van toepassing te laten zijn op crypto. Europa heeft er duidelijk voor gekozen om een nieuw instrument in te zetten met veel meer duidelijkheid.
Over het algemeen zal de implementatie van MiCA waarschijnlijk leiden tot een meer gestroomlijnde en gereguleerde crypto-activa sector in de EU, met meer bescherming voor beleggers en meer duidelijkheid voor bedrijven die in deze sector actief zijn.